1-4: Salt (خلاصهی کتاب تاریخ نمک)
00:00 تا 00:02: پادکست بی پلاس: تاریخ نمک و کتاب سالت
00:02 تا 00:05: تاریخ نمک: داستان مهمی که ما را زنده نگاه می دارد
00:05 تا 00:07: نقش نمک در تاریخ بشر
00:07 تا 00:10: نمک، حیات و تاریخی
00:10 تا 00:14: تاریخچه اکتشافات نمکی در باستان
00:14 تا 00:17: نمک و تمدن های باستانی
00:17 تا 00:21: نمک: نقش آن در تاریخ تجارت ونیزیا
00:21 تا 00:24: وایکینگ ها، اروپا و کشف نمک در سفرهای دریایی
00:24 تا 00:27: تاثیر نمک و ماهی در تجارت و تاریخ اروپا
00:27 تا 00:30: تأثیر نمک در انقلابهای آمریکا و فرانسه
00:30 تا 00:34: نمک: انقلابها و اثرات تاریخی در دنیای مدرن
00:34 تا 00:38: تاریخ تولید و اهمیت نمک در جوامع انگلیس و جهان
00:38 تا 00:42: تغییرات نمک در آشپزی و پادکست بی پلاس
00:42 تا 00:43: خلاصه های بی پلاس: تجربه خواندن متنهای مفید
پادکست بی پلاس: تاریخ نمک و کتاب سالت
موزیک ویدیویی سلام. این اپیزود چهارم پادکست بی پلاسه و در خرداد نود و هفت منتشر میشه بی پلاس پادکستیه که در هر قسمتش من، علی بندری، یک کتاب غیر داستانی رو به صورت خلاصه برای شما تعریف می کنم یعنی میام مغز کتاب رو حرف اصلی نویسنده رو اینجا خلاصه شون میگم که اونایی که کتاب میخونن یه دید معقولی داشته باشن از اینکه این کتاب چی بهشون میده اگه برن سراغش و اونایی که کتاب نمیخونن. اینجوری حداقل بتونن برداشت ما رو از اصل اون چیزی که نویسنده برای. گفتنش رفته کتاب نوشته دریافت کنند. بی پلاس یک چهارشنبه در میون منتشر میشه، فصل اول شانزده تا کتاب داره شانزده قسمت لیست همه کتابهایی که در فصل اول می ریم سراغشون همراه با تاریخ انتشارشون در . هست الان. خود پادکست رو هم به جز از سایت، از همه اپلیکیشن های پادکست و از نام لیک و ساوندکلاود و کانال تلگرام پادکست بی پلاس می تونید بشنوید. سایت رو اگه ببینید راهنما هست که کجا هم میشه شنید، لینکاشم هست. این را هم توی سایت توضیح دادیم که شما به عنوان شنونده پادکست اگر دوست دارید در فراهم کردن امکان تولیدش هم یک سهم داشته باشید میتونید با چهل و هشت هزار تومن یا شانزده دلار.
پشتیبان کل فصل اول پادکست بی پلاس بشین. . رو چک کنین همه اطلاعات اونجا هست. هی هی (مذکر) موزیک ویدیویی اما کتابی که در قسمت چهار خلاصه اش رو تعریف میکنیم، اسمش هست سالت. تاریخ نمک گذاشتی ما اسم این اپیزود رو کتاب تازه ای نیست، ۲۰۰۲ منتشر شده. درباره تاریخ نمکه، یه چیزی که ما هر روز باهاش سر کار داریم، زندگیمون بهش وابسته است، ولی عموما بهش بی توجهیم. در حالی که اجداد ما سرش کلی جنگیدن و خون ریخته شده و تا همین صد سال پیشم. موضوع اتفاقات مهمی بوده در جهان، نویسنده کتاب آقای به نام مارک کورلانسکی کتابش مربوط به فارسی ترجمه نشده، این کتابش ترجمه نشده، ولی دو تا دیگر از کتاباش منتشر شدند به فارسی. از جمله یک کتاب معروفی داره درباره جنبش های هزار نهصد و شصت و هشت به نام هزار نهصد و شصت و هشت سالی که دنیا را تکان داد.
تاریخ نمک: داستان مهمی که ما را زنده نگاه می دارد
دو سال پیش این کتاب در ایران ترجمه شده و منتشر شده آدم جالبی هم هست که کتاب مشابهی نوشته درباره تاریخ شیر. علاقه داره مثل اینکه به اینجور موضوعات به اینکه یه چیزی رو که خیلی کسی بهش توجه نمیکنه. بره پیدا کنه و قصش رو بگه و از طریق تعریف کردن قصش یه خودو مثلا. تاریخ جهان و تاریخ بشر و تاریخ اختراعات و این چیزارو. مرور کنه خودشم سرگشت قشنگی داره اول تو کار نمایش و تئاتر و اینا بوده بعد یه سری کارای. کاملا متفاوتی رو امتحان کرده از ماهیگیری حرفه ای تا قنادی، تا اینکه آخرش رفته سمت روزنامه نگاری و نوشتن و، یه کتاب درباره تاریخ ماهی کاد نوشته که من اون خلاصه اش خوندم کتاب جالبی بود، یه کتاب درباره تاریخ باسک ها نوشته؟ قوم باسک که اونو ندیدم ولی کتاب جالبی بود گذاشتم توی لیست که نگاهش کنم. و، این کتاباش و از جمله همین کتاب تاریخ نمکش توی لیست پرفروش های نیویورک تایمز بوده. هر چند به قول خودش میگفتش که کتاب سارا پيلينم تو اون لیست بوده. یعنی حالا خودش داره یه خورده میگه که اهمیت زیادی هم نداره ولی آدم جالبیه، خودش هم آدم جالبیه من برات این کتاب پیداش کردم.
و دنبالش میکنم، منبع اصلی ما در این اپیزود هم مثل بقیه اپیزود های بی پلاس. سایت انگلیسی زبان بلینکیسته، آخر پادکست من درباره بلینکیستم یکم توضیح میدم. بریم سراغ سالت، تاریخ نمک. ووکس این فیلم به صورت فیلمبرداری ساخته شده است. کتاب از اینجا شروع میشه که بگو که نمک چی هست؟ نمک چیزیه که من و شما روزی یه قاشق چای خوری بعضی هامون شاید حتی بیشتر. ازش می خوریم از یک بلور کریستالی سفیدی. که دانشمندان بهش میگن سودیوم کلوراید. ما بهش میگیم نمک سفره، اسمش حالا هرچی که باشه خیلی فرقی نمیکنه، چیزی که مهمه اینه که این چیزیه که ما رو زنده نگه میداره. خیلی ما معمولا توجه نداریم به اینکه نمک چطوری رسید به کابینت آشپزخونه اصلا از کجا میاد و اینا؟ ولی واقعیتی که جالب بود برای من وقتی که این کتاب خواندم این بود که قرن ها پیش پدران ما.
نقش نمک در تاریخ بشر
با چنگ و دندون سر کنترل فروش و توزیع نمک جنگیدن و همدیگه رو کشتن، خیلی جدی. چون نمک چیز مهمیه، چیز مهمیه در قدیم هم مهم بوده. تا جایی که همونطور که در ادامه کتاب می بینیم، برآمدن امپراتوری هایی مثل امپراتوری ونیز اصلاً اساسش بر نمک بود. در دوران معاصر هم در اتفاقات مهمی نقش داشته، مالیات نمک تا همین قرن بیستم باعث ناآرامی هایی شده، باعث قیام های سیاسی شده. با استقلال هند بعدا اشاره میکنیم بهش وقتی موفق شد که گاندی به رغم دستور انگلیسی ها رفت تو کار جمع کردن کریستال های نمک در سواحل هند. خلاصه اینکه نقش نمک در شکل دادن به تاریخ بشر هم جالبه. و هم غیر قابل انکار. و اینکه احتمالا برای خیلی از ما چیزی هم هست که تا حالا در جریانش نبودیم خیلی، برای من حداقل اینطوری بود، برای همین فکر کردم. کتاب جالبی است که خلاصه اش را برای شما هم تعریف کنم.
الان تقریبا سر هر میزی و سر هر سفره نمک هست، در غرب حداقل اینطوریه، غرب که میگیم مثل. چندتا کتاب دیگه که تعریف کردیم و میکنیم تو قسمت های مختلف این پادکست، غرب، غرب تمدنی ما هم توی غرب حساب میکنیم. یعنی ایران هم در غرب حساب میشه، منظور اینه که شرق نیست، شرق وقتی که میگن منظورشون چین و ژاپن و اونجاها. تمدن غربی تمدنی که در بین نهرین شروع شد اومد این طرف اینو بهش میگن تمدن غربی. نمک چیزیه که طعم و بوی میده به غذا، و چیز واقعا پیچ پا افتاده و ساده ای هم هست، این نمک سفره. واقعا از دو عنصر شیمیایی فرار درست شده، اولیش یک فلز سفید نقره ای به نام سودیوم. که به تنهایی پایدار نیست و در تماس با آب می سوزه، شعله ور میشه، و دومین کولورا. که وقتی که به آب اضافهش کنن، یه گاز سمی تولید میکنه که این گاز تبدیل به اسید خطرناک میشه. وقتی که کلورین رو با سدیم ترکیب کنی، سدیم کلورید بدست میاد یک ماده پایدار خرد.
نمک، حیات و تاریخی
که بهش میگیم نمک سفره و حیاتیه برای سلامتی ما، اگه کسی نمک کافی نگیره ممکنه سردرد بگیره. ممکنه ماهیچههاش ضعیف بشن و ممکنه حتی بمیره. سدیم چیزیه که کمک میکنه قلب کار کنه، کمک میکنه اعصاب بتونن به هم پیام بفرستن و کمک کنن. که سلولها بتونن غذا بخورن. یعنی ما برای زنده موندن به نمک احتیاج داریم و بدن اون هم نمی تونه خودش تولید کنه نمک رو. نه تنها نمی تونه تولید کنه، بلکه کلی نمک هم در طول روز از دست میده، مثلا با عرق کردن. این اهمیت نمک برای ما. از نظر تاریخی هم، نمک در شکل دادن به تمدن ها هم نقش داشت، نمک اولین چیزی بود. بود که به صورت بین المللی تجارت شد و حتی یک زمانی به خاطر اینکه خیلی ارزشمند تلقی می شد.
به عنوان وجه رایج ازش استفاده می کردند به جای پول، چون نمک بود چیزی که اجازه می داد مواد غذایی و این خیلی چیز مهمی بود اون موقع دیگه شما یه دنیایی رو تصور کنید که توش مواد غذا رو باید زود مصرف کنی چون اگه نکنی خراب میشه چون راهی برای نگهداریش نداری بعد نمک کشف میشه در واقع این کشف میشه که میشه با نمک ماده غذایی رو نگه داشت بر همین دیگه ببین چه اهمیتی پیدا میکنه همچین چیزی هی به جز این نقش، تاریخی نقش فرد. نقش فرهنگی متفاوتی داشت در واقع در مصر باستان فکر می کردند که نمک باعث ایجاد تمایل جنسی است. درسی میشه، کشیش ها واسه همین نمک نمیخوردن اونجا، در یهودیت و در اسلام، اینطور که کتاب میگه. نمک برای دفع ارواح خبیسه و شیطانی خوبه، کلا یه مقدار برکت داره، نمک مقدس. ما هم باهاش با احترام رفتار میکنیم، ژاپنی ها هم یه نقشای اینجوری واسه نمک قائل بودن واسه همین میگم. مثلا رو صحنه تئاتر قبل از اینکه نمایش شروع بشه نمک میپاشن؟ اینا خلاصه یه سری از نقش های فرهنگی مهمه که نمک داشته و هنوزم یه مقداری داره در جاهای مختلف دنیا هم از نظر شخصی بقا و درمان. باب ما به نمک وابسته است و هم این اهمیت های تاریخی و فرهنگی رو داره. حالا خود رو بریم تو تاریخ. با تاریخ تمدن اگر که آشنا باشیم میدونیم که خیلی از ابداعات و اختراعات اول و این بار در چین روی دادن، یعنی باروت.
تاریخچه اکتشافات نمکی در باستان
چاپ، قطبنما و همه استخراج نمک، اولین کسانی که با جوشاندن آب دریا. نمک استخراج کردن، چینی ها بودن، مدتها بعد، رومی ها اومدن این روش رو گرفتن، بردن. بعدش هم در کل اروپا پخشش کردند تا مدتی هم روش به دست آوردن نمک، تولید نمک همین بود. در دوصد و پنجاه و دو قبل از میلاد، باز دوباره چینی ها اولین چاه نمک و زدند، نشان دادند که از زمین هم میشه نمک درآورد، بجز یا غذاهاشون رو هم با سس هایی با پایه نمک مزه دار میکردن مثل همین سایوسوس که ما استفاده میکنی؟ این رو هم فهمیده بودن که غذاهای فاسد شدنی مثل تخم مرغ رو اگه بذاری تو نمک میتونی سالم نگهش داری. حتی می تونی ببرش اینور اونور حمل و نقلش هم راحت میشه. اولین جایی هم بود چین باستان که ارزش نمک رو فهمیدند و خیلی تیز و زبل رفتند مالیات گذاشتن رویش، و با این مالیات، دولت چین تونست هزینه های کشورگشایی و جنگ و این حرفا رو تامین کنه حتی دیوار چین رو میگن با پول مالیات نمک سازمان هایی داشت این اداره مالیات نمک، حتی کنفوسیوس، فیلسوف و معلم معروف بزرگ چینی، میگن کارمند اداره مالیات نمک بود، یعنی حالا کارمند که میگه یه پست مساویه. مشاورتی، مشاورتی عالی رتبه داشت اونجا تو اداره ای که سیاست های مالیات نمک رو تدوین می کنه. ولی به هر حال نشون میدی که اداری و تشکیلاتی بوده دیگه واسه این کار. مصری های باستانم از چین خیلی عقب در زمینه اکتشافات نمکی هم در صحرا سنگ نمک استخراج کردند هم با بخار کردن آب نیل ازش نمک گرفتن، هر دو روش رو مصری ها هم داشتن.
ابداعات آشپزخونه ای مربوط به نمک هم خیلیاش مال مصری هاست، اینا بودند که فهمیدند به بعضی از غذاهای نمک که بزنی باکتریاشون رو میکشه و رطوبتشون رو میگیره و اینطوری تونستن که ماهی رو و گوشت تازه و سبزیجات رو اونا رو کنن، سالم کنن، مثلا به قول خودشون محافظت کنن، و بتونن اینطوری ماه ها نگهشون کنن. و این رو هم مصری ها بودن که کشف کردن که زیتون تازه رو، که یک چیز سفت و غیرقصد. قابل خوردنیه واقعاً، اگه بذاری تو آب نمک نرم میشه و خوشمزه میشه و میشه این چیزی که میخوری. بعد که دیدن نمک اینقدر خوب غذا رو سالم نگه میداره، گفتم خب جنازه آدم هم همین کارو. شروع میکنیم، و اصلا مومیایی کردن همینطوری شروع شد یعنی اول گوشت و مرغ ماهی، نمک سوت شد، نمکی شد، با نمک نگهداری شد، بعد اومدن سراغ جسد. در قرن نوزدهم، گمرک قاهره آمد دید که آقای مومیایا دارن ملت میارن تو شهر ما باید یه جوری. ازشون مالیات بگیریم، هیچ دستور عملی هم نداریم که چه مالیاتی ببندیم بهشون، به ذهنشون رسید که بیان همون سابقه ی و مالیات روی ماهی نمک سواد شده رو اینجا هم اعمال کنن. اینجوری، مومیایی رو هم ملت مثل یه جور ماهی نمکسوز شده مالیاتشو میدادن، میآوردن قاهره. این ابداعات و نوآوریه ها در دوران باستان شروع رشد مصرف نمک بود، هم از نظر افزایش کاربردهاش و هم از نظر فرصتهایی که دولتها شناسایی کرده بودند در درآمدزایی این یه کاریه که دولت تا همیشه خوبن توش، ببینن یک جایی هست برای ایجاد درآمد و یه راهی پیدا کنن برای پول درآوردن ازش.
نمک و تمدن های باستانی
چین باستان و مصر باستان اون تمدن هایی بودن که خیلی زود گوشی اومد دستشون که. نمک چیه، چه اهمیتی داره و چه کارایی میشه باهاش کرد؟ هی یه امپراتوری دیگه ای که برای ما اشناست و ممکنه خوب بشناسیمش، امپراتوری روم. روم رو خوب میشناسین، ولی سلت ها رو چی؟ سلت ها رو خیلی چیزی نمیدونیم ازشون، اینا کی بودن؟ اینا یک مردمان باستانی بودند که هیچ رکورد مکتوبی ازشون وجود نداره، ما فقط از داستان. داستان هایی که دشمنانشون از اینا تعریف کردن یعنی رومی ها از اینا تعریف کردن و نوشتن، یه مقداری سلت ها رو می شناسیم. رومی ها به اینا میگفتن: گال، یه چیزی شبیه کلمه ی یونانی هال که یعنی نمک سلتیک اصلا رونق و پیشرفتش با نمک بود. قن چهارم قبل از میلاد سلتیک ها یک بخش بزرگی از اروپا رو در سیتری خودشون داشتن، حکومت میکردن بهش، ثروتمندم بودن. بدشون رو هم از تجارت نمک به دست آورده بودن و غذای نمک سوت، نمک سوت شده مثل هم. گوشت خوک خشک و نمک خورد شده، نگهداری شده، در حقیقت سلتیک ها کسایی بودند که صنعت. عتی ساختن بر اساس نمک، کارخانه ی نمک درست کردن اطراف اروپا و روشهای جدید ابداع کردن برای استخراج نمک، مثلا اینکه بجای آهن توی ابزارشون از برنز استفاده کنن که زنگ نمی زنه.
تمدن مهمی بودن اینها که درباره شون خیلی کم میدونیم ما، حداقل من خیلی کم میدونستم، و البته با همه ی برتری که در تجارت نمک داشتن و در جنگآوری و اینها آخرش نبرد رو باختند به جولیو سزار در سال پنجاه قبل قبل از میلاد و ارسر را واگذار کردن به امپراتوری روم، در روم باستان نمک دیگه فقط یک کالای اقتصادی نبود، شده بود ابزار سیاسی، چطوری؟ اینا خیلی زرنگ بودن رومیا مثلا. هر وقت دولت حمایت مردم رو لازم داشت، میومد و نمک سبسید میداد. یارانه میداد، نمک ارزو میشد، مردم خوشحال و راضی، دعا به جون امپراتوری میکردند. انقدر نمک. اونجا مهم بود که حقوق ارتش رو هم حتی به نمک میدادن، سنای روم قیمت نمک رو دستکاری میکرد. که بودجه جنگ رو تامین کنه. یک جنگ هشتاد ساله هم داشتند رومی ها با کارتاژها در دریای مدیترانه، کارتاژها هم قدرتی بودند در. قرن های منجر به میلاد مسیح در اطراف مدیترانه در اسپانیا و فرانسه، شمال آفریقا. و مخصوصا در تونس مرکزشون در جایی بود که امروز تونسه و زمین های پر نمک داشتن و رومیا همش چشمشون دنبال.
نمک: نقش آن در تاریخ تجارت ونیزیا
زمین های اینا بود و آخرم تونستن شکستشون بدن و افتاد زمیناشون دست رومی ها. وقتی هم که بعدا امپراتوری روم فرو ریخت، نمک همچنان موثر ماند، در کنار جنرال. ونیز شد قدرت جهانی و از ثروتشون شروع کردن این ونیزی ها قدرت سیاسی گرفتن. من به بازرگانایی که نمک وارد ونیز میکردن یارانه میدادن، اونوقت این بازرگانای ونیزی. پولشون زیاد میشد، وسشون میرسید که ادویه بخرند و ارزانتر از رقبا بفروشند، و اینطوری بود که وینیزی ها حاکم شدند بر دنیای تجارت ادویه، به جز این وینیزی ها یک دره حاصلخیزی را هم کنترل می کردند که منطقه کشاورزی بود و محصولات ارزشمندی تولید می کرد که صادر کردنشون نمک لازم داشت. سالامی مثلا بروش و تو، یه جور هم گوشت خشک نگهداری شده. خب که خیلی نازک میبرنش و خام هم میخورنش هنوزم هست استفاده میشه خیلی هم چیز محبوبیه معمولا به عنوان پاسیپ سر سفره میاد، سر سفره ایتالیایی به عنوان پیش غذا، این جزو همون محصولات صادراتی مهم اینها بود. و برای تولیدش برای نگهداری گوشت به اون شکل، خب نمک زیادی میخواستند، دولت ونیز میامد به این تولیدکنندگان محلی. نمک می فروخت، بعد غذاهای با ماندگاری بالا رو می خرید ازشون و با سود می فروخت.
خیلی تجارت پر رونق بود. ونیزیا همونطور که میدونیم و البته با دوام هم نبود سلطشون بر دنیا یا دنیای تجارت. یا اون منطقه، راه های جدید تجارت وقتی که باز شد به دنیای جدید و به هند، دیگه مدیترانه اصلا مرکز داد و ستد نبود و ونیزم کم کم ستاره اقبالش افول کرد، ولی نقش نمک به هر حال در این دوره مهم بود، نمک تمدن هایی مثل سلت ها رو همونطور که گفتیم و روم باستان رو و ونیزی ها رو و جانشینانشون در اروپا رو ثروتمند کرد و قدرتمند کرد و قرن ها نقش خیلی مهم می بازی. در جغرافیای سیاسی اروپا. حالا نقش نمک در شرق رو یه خورده دیدیم، در جنوب اروپا رو هم دیدیم، حالا بریم یه کم ببینیم شمال اروپا، داستان نمک. اسپانسر این اپیزود بی پلاس مونوپیه، مونوپیه یک اپلیکیشن امن برای خریدن شارژ و بسته اینترنت پشتشم بانک پاسارگاده توی اپلیکیشن مونوپی می توانید بسته های مختلف اینترنت را بررسی کنید و اونی را که با میزان مصرفتون هماهنگ تر انتخاب کنید. اضافه اینجوری نمیدین همونی رو میگیرین که لازم دارین، با مانوپای میتونید پولم کارت به کارت کنین، اگر از کد بعد از اولین تراکنش پنج هزار تومان هم از ما استفاده کنید. مونوپی شارژ هدیه میگیرین برای اینکه ببینید چجوری کار میکنه صفحه مونوپی. کام سلاش بی پلاس رو میتونین ببینین که لینکش رو در توضیحات این اپیزود هم گذاشتیم.
وایکینگ ها، اروپا و کشف نمک در سفرهای دریایی
. () یه چیز جالب قبل از اینکه به نمک در شمال اروپا برسیم لازم اینو بدونیم که اولی این اروپایی که پاش به دنیای جدید رسید؟ یعنی به قاره های آمریکا رسید کریستوف کولم نبود. وایکینگ ها بودن، به احتمال خیلی زیاد. وایکینگ ها میدونن اینا ساکنان اسکاندیناوی بودند، جنگندگانی دلیلی بی باک هم در جنگ روی خشکی خیلی استاد بودند در بتوبری کشیدن خاک اروپا و هم در دریانوردی. اینا بین قرن های هشت تا یازده میلادی میتازوندند در اروپا، ایسلند و گرینلند را هم اینا کشف کردند. اهل شنا و اسکی و اسکیت و هاکی و این قبیل امور اسکاندیناویایی اجداد همین دانمارکی نروژییه امروز، خلاصه شواهدی هست که میگه که این وایکینگ ها اولین کسانی بودن که از این ور دنیا رفتن آمریکا. چجوری اینا اینکارو کردن؟ با قایق های عظیمی که درست کرده بودن گفتیم در دریانوردی خیلی استاد بودن اینا. قایق های عظیمی داشتند که تاب توفان رو بیاره و کلید موفقیتشون چی بود؟ خیلی ماهی نمک سوت شده بار زدن که در طول این سفر طولانی سیر نگهشون داره بعد به بقیه هم این راه سفرهای دریایی تولودراز رو یاد دادن، وقتی که وایکینگ اومدن باسک رو گرفتن؟ دقان نهم باسکی ها فوتو فن کشتی سازی رو از این اشغالگرانشون یاد گرفتند و بعد که. آنها چه طریقی به دریا و مسافرت های طولانی برن، رفتند به سمت شمال، به بالای اقیانوس اطلس شمالی که ماهی یک هاد آتلانتیک سعید کنه کاد یه ماهی که ما تو ایران خیلی نمی شناسیمش، ماهی خیلی ساده ایه، چربی خیلی کمی داره و نقطه موفقیت.
همینه تو ماهی های چرب زود تجزیه میشن کاد که خیلی کم چرب رو میشه راحت خشکش کم و نمک سوتش کرد و اونطوری نگهش داشت و اینطوری یه غذای عالی بود برای دریانوردایی که میخواستن برن سفرهایتون. از این گذشته وایکینگ ها تا قرن ده تونسته بودن خودشون رو برسونن به نیوفاندلند، یک جزیره ی دیگه در شرق کانادا، و دیده بودن که اونجا کلی ماهی کاد هست که اصلا کسی سراغش نیومده تا حالا، یعنی تا اون موقع. شروع کردن اونجا صید کردن، کم کم بقیه اروپا هم ماهی کاد نمک سوت شده رو طعمش رو چشیدن، خوششون اومد. و بازار شیوه و بازار عجیب سوددهی شد، رقابت چنان بالا گرفت که رقابت سر نمک هم رفت بالا دوباره؟ وایکینگها اومدن در سرتاسر فرانسه کارخونه ی نمک را انداخته بودن، سالتورک را انداخته بودن و هرجایی که انقدر یه افریقا. کتاب بود که بشه آب یه استخر رو تبخیر کرد به راحتی، اینا داشتن نمک تولید میکردند، یک روشی هم از ونیزی ها یاد که باهاش آب نمک های غلیظ و غلیظ تر درست میکردند توی استخراج مصنوعی پشت سر هم، کادم دیگه. دیگه کم کم تنها ماهی نمک سو دنیا نبود. هرینگ هم اضافه شده بود، شده بود کالای رایج و محبوبی بین مرد. هرینگ نمک سود شده، شاه ماهی، و این اصلا کسب ماهی های نمک سود شده هم داشت دنیای دنیای صنعت نمک رو تکون میداد جلو میبرد، هم اصلاً روی دنیا تاثیر میذاشت. آلمانی ها آمدند در حدود سال هزار و سیصد یک مجمعای درست کردند که واسه تجارت نمک و هرینگ، شاهماهی، قانونگذاری کنند.
تاثیر نمک و ماهی در تجارت و تاریخ اروپا
این لیگ، این مجمع بعدا خیلی روی قوانین تجارت در شون. شمال اروپا تاثیر گذاشت خیلی چیز مهمی شد، به جز اینها، سوئدی ها هم دنبال هرینگ بودند، ولی خب صعود آفتاب نبود، واسه همین نمیتونست. مثلا اونجا از آب دریا نمک بگیرن، سوئد افتادند این طرف رفتند سمت جزایر کارایب اونجا نمک تولید کنن. همین که تقاضا برای نمک زیاد میشد، اروپایی ها کشیده میشدند به سمت کشف کردن بیشتر دنیای جدید یعنی قافیه. یعنی نمک اینا رو می کشید اینوری، ماهی هم شده بود یه کالای اساسی و دیگه همه رو روشون به سمت دنیای جدید بود اونوری میرفتن جلو جالب ولی اینه با اینکه باسکی ها و وایکینگ ها بودند که خیلی زود کار رو شروع کردن و زدند به خط اون طرف و اونوری رفتند واسه نمک و ماهی و اینا. اونی که بیش از همه روی تجارت ماهی و نمک اثر گذاشت اینا نبودن. امپراتوری های بریتانیایی کبیر بودند و فرانسه که وقتی اقیانوس اطلس کم کم تبدیل شد به مرکز دنیا. اینها رشد کردند و شدند مهمترین قدرت ها. خیلی ممکنه که غافلگیر کننده باشه برای خیلی از ما که اینو بدوریم که تاریخ اروپا در سده های متوسط رو تا حد زیادی.
این سه چیز یعنی نمک و ماهی کاد و ماهی هیرینگ شکل دادن، اون دوتا ماهی هم باز تجارتشون و خرید و فروششون وابسته به نمک بود. خیلی نمک نقش مهمی داشته در شکل دهی تاریخ سدهای میانه در اروپا. ولی اثر تاریخی نمک در غرب به همینها محدود نمیشه، یک حضور کاتالیزوری هم داره. نمک در انقلابهای مهمی مثل انقلاب فرانسه و انقلاب آمریکا. اینم باز داستان غافلگیرکننده ای بود واسه من، درباره آمریکا، قصه مالیات چای و به انقلاب آمریکا رو زیاد ممکنه شنیده باشیم این طرف و اون طرف ما هم تو یه قسمت دیگه ی پادکست دربارش حرف میزنیم. اپیزودی به نام تاریخ جهان در شش لیوان، اونجا میگی ماجراش رو که چای چه تاثیر داشت مالیات چای در شکل گیری ضد استعمار و در انقلاب آمریکا ولی نقش نمک هم بزرگ و مهم بوده. چطوری؟ ساکنان اولیه آمریکا اینا اصلا خیلیاشون ماهی گیرایی بودند که بیزینسی واسه خود. خودشون راه انداختن و نمکشون رو هم خودشون تولید میکردن. ولی خودکفا بودن.
تأثیر نمک در انقلابهای آمریکا و فرانسه
بریتانیایی ها این خودکفای ماهیگیری های مستمر را دوست نداشتند، چون. باعث میشد هیچ کنترلی رویش نداشته باشن دوستش اینا به اونا وابسته باشن که بتونن کنترلش کنن دیگه. اینقدر آوردن پایین از نمک محلی اومد پایین تر تجارت محلی اینا رو و آسیب زدند بهش، جمع شد تا حد زیادی، اینا همه نمکشون رو از انگلیس می آوردند، بعد که محلی ها گفتند که باز بازار ما خیلی خوب شده بود، دیگه ماهی های نمک سود زیاد تولید میکنیم و اینا میخوایم صادرم بکنیم، گفتن نه دیگه، دیگه نمیشه. بعد اونقدی به شما نمک میدیم که بتونید واسه خودتون و ما چیز تولید کنین نه اینکه صادر بخواین بکنیم و اونور. بعد شروع کردند مالیات نمک و هی بردند بالا، بعد حتی تعرفه های تنبیهی گذاشتند که بازار و کنترل کنند. بعد این، این کارا، این موش دوونی ها در بازار محلی مستعمر نشینان آمریکایی رو خیلی. عصبانی کرد و کار از بحث به درگیر کشید و این از جمله دعواهایی بود که میگن آتش انقلاب هزار هفتاد و هفتاد و پنج رو در آمریکا روشن کرد. در طول درگیری ها هم بریتانیا آمد حتی واردات نمک به مستمرات رو قطع کرد که نفسشون رو بگیره. ولی به هر حال به هر شرایطی بود کشوندن آمریکایی ها خودشونو تا آخر جنگ های استقلال تا هزار هفتصد و هشتاد و سه که دیگه.
اگر آمریکا شد کشوری جدید و مستقل. نمک خلاصه نقش داشت تو انقلاب آمریکا. در انقلاب فرانسه هم آیا نقش کاتالیزوری داشت نمک؟ آخرین پادشاه فرانسه لوئیس شانزدهم میگن اینم مثل روم باستان و مصر باستان آسان بود رفتارش، پول لازم که میشد مالیات نمک و میبرد بالا، زندگی پر ریخت و پاشی هم داشت، واسه همین هزینه اش زیاد می شد، هی مالیات نمک و می برد بالا، هی ملت عصبانی تر می شدند، هی فشار می آمد، بعد از اونم چیکار می کرد، به یه سری شهر ها. یا به یه سری موسسات مذهبی یا آدمای مهمی میومد مالیات میداد، همینطوری شکمی، طبیعتا بازار قاچاق را افتاد و قاچاقچی های نمک اومدند همه آنها را به خطر می انداختند، خطر زندان و اعدام را به جان می خریدند که این قیمت بالا و مالیات هایی را که وصل شده بود. دولت آمده بود، حتی یه حدی تعیین کرده بود که هر فرانسوی باید حداقل اینقدر نمک بخره. برای اینکه مثلا اینها تضمین کنند که دولت درآمدش از این حد دیگه کمتر نمیشه. داستان نمک در فرانسه. قبل از انقلاب واقعا داستان سرکوب و رنج مردمه، همون یکی از اون چیزایی که واقعا باعث طغیان شد اونجا. واسه همین دولت انقلابی در فرانسه وقتی به قدرت رسید یکی از اولین کارایی که کردیم بود که مالیات نمک و برداشت.
نمک: انقلابها و اثرات تاریخی در دنیای مدرن
چون. با همین نمک بود که مردم دیگه جون به لبشون اومده بود. دعوای نمک خلاصه در متن انقلاب های. مهم و بزرگی مثل انقلاب فرانسه و آمریکا بوده، کتاب طبیعتا جزییات اینها را بیشتر توضیح می دهد. اگه کسی علاقه مند بود، خوبه که بره ببینه موسيقي هاي موسيقي موسيقي هاي موسيقي بعد از انقلاب آمریکا هم دعوای بین آمریکایی ها و انگلیسی ها سر نمک ادامه داشت، چون در آمریکا همچنان نمک چیز مهمی بود بریتانیا آمده بود استقلال آمریکا را به رسمیت شناخته بود ولی هنوز می خواست یک یک سری محدودیت روی تجارت این آمریکایی ها بذاره. در 1812 این باعث یک درگیری جدید مشخص شد که اونجا دیگه بریتانیایی ها حتی آمدند که همه معدن نمک رو که تازه در آمریکا ساخته شده بود ولی آمریکایی ها یه خورده معدنشون رو مخفی ساخته بودن، کانال کشیده بودن واسه حمل نمک و محفوظ ماندند و صنعت داخلی نمک در آمریکا رشد کرد در حالی که درگیری همینطور ادامه داشت. واردات نمک هم از بریتانیا متوقف شده بود، جنگ سال 1815 تمام شد، درگیری تقریبا سه سال طول کشید. 1815 تموم شد، وقتی تموم شد اون شهرهایی که نزدیک معدن نمک بودن خیلی پولدار شدن. تبدیل شدن قطب تجاری جدید.
بعد از اینم حتی در دوران جنگ های داخلی در آمریکا هم باز نمک یکی از فاکتورهای بود که در پیروزی ارتش شمال در برابر جنوب موثر بود، چون که اینا یه کاری که کردن این بود که اونا جلوی تولید و واردات نمک جنوبیا رو گرفتن. نمیریم توی جزییات اینها، ممکنه که برای ما خیلی جذاب نباشه، ولی اینور دنیا هم یه اشاره بکنیم، در هند هم جنگ. استقلال از سر نمک شروع شد. اینجا هم با قانون نمک هند بریتانیا آمد یه مونوپلی درست کرد؟ عملا تجارت محلی نمک رو کلا تعطیل کرد و همه چی رو داد دست خودش، استعمارگران بریتانیایی. بعدم مالیات نمک رفت بالا قیمت چنان زیاد شد که بیشتر خانواده ها دیگه دستشون نمیرسید به نمک. حتی اومدن گفتن بلور های نمک که طبیعی همینطور تو ساحل هستن رو هم اجازه ندارین بردارین به هندی ها گفتن. سال هزار و نهصد و سی، ماهاتما گاندی تصمیم گرفت که جنبش استقلال هند را پیوند بزنه به یک جنبش برای استقلال نمک، آمد به نایب و سلطان هند گفت آقا، شما یه قانون نمک رو ملقا میکنی؟ یا اینکه من و پیروانم بهش بیتوجهی خواهیم کرد به نشانه اعتراض، بعدشم راه افتاد همونطور که مشروط. شوره رفت سمت دریا که نمک جمع کنه و همین راهپیمایی اعتراضات دیگری برانگیخت و در ادامه هم حرکات اعتراض منجر شد به استقلال هندستان از بریتانیا. خلاصه کلام اینکه، نمک سوخت خیلی از انقلابها و دگرگونی های تاریخی و سیاسی بوده هم از قدیم، هم تا همین قرن بیستم، اما امروز چی؟ نقش نمک امروز چیه؟ موزیکال: موزیکال یک چیز مهمی که البته میدونیم اینه که نمک از آب میخوره.
تاریخ تولید و اهمیت نمک در جوامع انگلیس و جهان
نمک دیگه اون ارزش سابق رو نداره، نمک چیز ارزونی شده فرایند ارزون شدنشم اینطوریه که تا همین دو قرن پیش ناشناخته بود نمیدونستن همه از چی تشکیل شد. از حدود هزار و هشتصد شیمیدان ها شروع کردند، الکترو لیز کردند و تونستند که یعنی مایع رو به کمک جریان الکتریسیته بشکند و اجزای تشکیل دهنده اش و اینطوری مثلا بفهمن که نمک از چی تشکیل میشه چه خواصی داره و خلاصه کم کم فهمیدن چی به چه در تشکیل نمک دانششون که از نمک زیاد میشد، روشهای استخراج هم به موازات پیشرفت میکرد، تولید هم اوج میگرفت، زمین شناسی. و پیشرفت می کرد و کم کم مثلا فهمیدیم که تقریبا همه جای زمین بالاخره یه جوری نمک هست. این کشف و فهمیدن عناصر سازنده نمک و به حینه شدن روش های تولید به طور که دیگه استخراج و تولید به اون روشهای کند و پر هزینه قدیمی ور افتاد و تولید نمک ارزان شد. باعث شد که نمک بشه یک کالای دم دستی و ارزوم. دیگه اون اهمیت تاریخیش رو از دست بده کم کم، شکل رابطه ما رابطه جامعه و نمک، اینطوری بود که. کم کم عوض شد، حالا به این می رسیم آخر قسمت ولی قبلش یه نگاه کوچولو بکنیم به اینکه این مناطق که نمک توشون تولید میشد چه جور جاهای بودن و صنعتی شدن چه کرده با اینجاها؟ واقعیت اینه که صنعتی شدن، صنعتی شدن صنعت نمک خیلی آسیب زده به محیط زیست اون مناطق که. توی نمک تولید میشد، سوخت زغال کارخونه های نمک باعث آلودگی هوا شده اونجا، یعنی میشد؟ استخراج براین آب نمک از زمین، گودال های عظیم درست می کرد، این گودال ها هم باعث نشست خانه ها می شد. هم مثلا ریلای قطار رو باعث میشد که شکم بدن، خم بشن و از این گرفتاری ها تو.
مناطق مسکونی مثلاً در منطقه ای به نام چشایر در شمال غرب انگلیس خیلی گزارش شده جایی که قطب تولید نمک بود در اواخر قرن نوزدهم میگفتند نود درصد نمک انگلستان از اونجا میاد و همین در واقع کشف همین آسیب های صنعت نمک بود که باعث شد دولت تا بیان برای کارخانه های تولید کننده نمک، مالیات های سنگین تر وضع کنند و اینطوری تولیدکنندگان کوچکتر. که کم کم از بازار افتادند بیرون، ولی اون بزرگترایی که توان مالیشون بیشتر بود مالیات رو دادن و نه تنها موندن. بلکه بازار رو قبضه کردن کم کم و همین همین حالتی که در انگلستان به صورت محلی اتفاق افتاد در دنیا هم اینطوری که اونایی که قدیمی کار بودن سنتی کار بودن مثل خود انگلیس و فرانسه اینها کم کم از کشورهای که ذهنیت صنعتی تر داشتند مثل آمریکا و آلمان و چین عقب ماندند. در زمینه تولید نمک، مثلا یه نمونه شرکت آمریکایی مورتون اول توزیع کننده نمک بود. قرن بیستم، بدید وضع خوب، کم کم کارخونه نمک خرید، اولین کارخونه اش سال ۱۹۱۰ خرید، و همینطور رشد کرد، رشد کرد. تا هزار نهصد و نود و شش این شرکت شد بزرگترین برند نمک در جهان، مورتون. امروز ولی گفتیم نمک دیگه چیز قیمتی نیست، هرچند هنوز حیاتیه. ما هم البته کمتر از قبل نمک مصرف میکنیم، همین که خوشبختانه دیگه سر نمک نمی جنگیم، سر از چیزای دیگه می جنگیم. دیگر نمی جنگید، در آمریکا الان اصلاً فقط هشت درصد تولید نمک به صنایع غذایی مربوط می شود، از جمله به این دلیل که بسته بندی های پیشرفته ای آمده، قوطی کردن آمده، برای نگهداری غذا و مخصوصا فریز کرده.
تغییرات نمک در آشپزی و پادکست بی پلاس
و مثل قدیم دیگه نیازمند نمک نیستیم. فریز کردن رو به صورت ویژه میگیم چون مخصوصا سریع ریز کردن که اینطوری آب میوه ام توش نگه میداره باعث میشه نه تنها تازه بمونه بلکه حتی بافتش هم مثلا آسیب نبینه، خب خیلی برتری داره نسبت به نگهداری با نمک ضمن اینکه دلایل پزشکی هم هست برای کم شدن حضور نمک در مصرف غذایی در صنایع غذایی، دیدیم که مثلا فشار خون رو می بره بالا و خطر داره و اینا واسه همین کمتر استفاده میکنیم البته هستن هنوز کسایی که واسه مزه دار کردن غذا سر سفره نمک دارن، نمک میزنن به همه غذا ولی خب خیلی کمتر از قبل. از اون و البته مثل خیلی چیزای دیگه، یک ترند معکوسم هست، آشپز های حرفه ای بعدشون انگار نمک رو دوباره کن. نه حالا اون نمک صنعتی تولید شده رو بلکه بعضی ها هستن الان که پول بیشتری میدن بلور های دور درست تر و حتی گاهی رنگی از نمک میخرند از سازندهای کوچیکتر. این یه جور نمک هم هست که قبلا میگفتن دسته بی کیفیته کسی اصلاً سراغش نمیرفت ولی الان قیمت پیدا کرده این یه الگویه که توی چیزای مختلف ممکنه قابل شناسایی باشه برامون، یه چیزی که قبلاً جنس رده پایین حساب میشد، الان یهو مقام و مدرک نزلتی پیدا کرده، این نمک ها هم بعضیاشون اینطوری شدن به جز این نمک رو به صورت خالصم دیگه توی آشپزی کمتر استفاده میکنیم آشپزی شرقی هی رفت سمت قاطی. تزیین کردن مزه شوری با شیرینی، در غرب هم انواع سس ها کم کم اومدن جایگزین. نمک خالص شدن برای مزه دار کردن غذا. موزیک ویدیویی هی من می خوام که این کار رو انجام بدم موزیک ویدیویی موزیک ویدیویی موزیک ویدیویی چیزی که شنیدید، اپیزود چهارم پادکست بی پلاس بود. این اپیزود بی پلاس رو من، علی بندری و امید صدیقفر درست کردیم.
بی پلاس یک هفته در میان چهارشنبه هامون. پخش می شود و می توانید از همه اپلیکیشن های پادکست، اوورکست، پادکست، کاست باکس پاکت کاست، همه اینا، بشنویدش، اگر نه از نام لیک. ام ای، از اپلیکیشن اندروید نام لیک. از ساوندکلاود یا از کانال تلگرام یا از سایت بی پلاس پادکست. کام هم میشه گوشش داد، طبق معمول همیشه البته. ما پیشنهاد می کنیم که یک اپلیکیشن پادکست نصب کنید، هم خودتون راحت ترید، هم ما خوشحال تریم. توی سایت . همه اینها رو توضیح دادیم، این رو هم اونجا توضیح دادیم که شنوندههای پادکست این گزینه رو با شانزده دلار اگر که خارج هستید یا چهل و هشت هزار تومان اگر که ایران هستید، می توانید پشتیبان کل فصل اول پادکست بی پلاس بشین، به ما کمک میکنه اینکار که بهتر و منظمتر پادکست تولید کنیم. از همه کسانی که تا حالا پشتیبانی شده اند، خیلی ممنونم.
خلاصه های بی پلاس: تجربه خواندن متنهای مفید
پایه اصلی همه ایپیزود های بی پلاس خلاصه های سایت بلینکیس هستند واقعاً خلاصه های خوبی داره من به کمک بلینکیس هفته ای حداقل یک دوتا که کتاب و خلاصه اش رو می خوانم مثلا از هر هفت و هشت تا کتاب شاید یکی رو انتخاب کنم که برم بخونم ولی خب راحت بود که هفت و هشت کتابو واقعاً با احتمال خیلی بالایی فهمیدم چی دارن میگن و خیلی آگاهانه تصمیم گرفتم که و از اون خلاصه ای که خوندم معمولاً معمولاً پشیمون نیستم، یعنی از اینکه وقت گذاشتم اون خلاصه رو خوندم پشیمون نیستم. به اندازه وقتی یه گذاشتم تقریبا همیشه راضی ام خیلی سایت خوبیه خیلی سرویس خوبیه مخصوصا اپلیکیشنش فوق العاده است توی سایت ما میتونید لینک و توضیحات عضویت در بلینکیس رو هم پیدا کنید. ممنون از شما که معرفی میکنید. بی پلاس رو به دیگران. ممنون از مونوپی. که اسپانسر این اپیزود بود، و ممنون از حسین نجفی که موزیک اینتروی بی پلاس رو ساخته. پادکستی از چینل بی پادکست موزیک ویدیویی هی موزیک ویدیویی
آخرین ویدیو ها

news via inbox
Nulla turp dis cursus. Integer liberos euismod pretium faucibua