مینی اپیزود سوم – خدای پادکست

00:00 تا 00:03: خدایان و شخصیت های مقدس در اساطیر و فولکلور
00:03 تا 00:06: نقش تهمورس و سایر ایزدان دانش در فرهنگ ایران و جهان
00:06 تا 00:09: خدایان علم و زبان در اساطیر دنیا
00:09 تا 00:12: خدایان و افسانه های آسیای جنوبی در فرهنگ تاریخی
00:12 تا 00:14: خدایان و افسانه های پادکست ساگا

خدایان و شخصیت های مقدس در اساطیر و فولکلور

(خنده) (خنده) (خنده تماشاگران) موزیک ویدیویی موزیک ویدیویی سلام، من حسین رضوی هستم و این سومین مینی اپیزود پادکست ساگا است. خدای پادکست معمولا کلمه خدا به معنای که توی اسطوره هست و کلمه پادکست به نظر نمیاد که با هم جور در میان. خدایان از چند صد سال تا چندین هزار سال پیش. وجود داشتن، ولی پادکست هنوز شاید بیست سالم نشده که پا گرفته. ولی چند وقت پیش توی ساخت این پارک است من به یه مشکلی خوردم و اونقدر در مونده شدم که پیش خودم گفتم الان اگر خدای پادکستی وجود داشت من حتما به درگاهش نظر نیاز میکردم. خب اون قضیه حل شد ولی باعث شد این سوال رو از خودم بپرسم که اگه پادکست ها قرار بود خدایی داشته باشن. چی بود این خدا و اگر قرار بود نذری ها و قربانی هایی توی معابد این خدایان بگذاریم کجا باید بریم؟ این سوالم باز شد که با یه کمی تحقیق خدای پادکست رو پیدا کنم و گفتم شاید برای شما هم جالب باشه بدونید. اول بگم که توی فولکلور و اساطیر مختلف این خدا فرق میکنه و گاهی یک خدا هم نیست. دومین که من توی این اپیزود اسم های زیادی میارم ولی توضیح زیادی در موردشون نمیدم.

به بعضی از این خدایان و شخصیت ها توی اپیزود آینده می رسیم. ولی امیدوارم شما اگر خودتون به یکیشون علاقه مند شدین. دنبالش رو بگیرید و در موردش تحقیق کنید. پادکست ارتباط مستقیم داره با عقل و منطق، خرد و از همه مهمتر نطق و کلام. پس برای اینکه خدای پادکست رو پیدا کنیم باید دنبال این بگردیم اسم کدوم خدا کنار این مفاهیم میاد؟ برای پیدا کردن این خدا باید بریم به ساختمان جان آدامز کتابخانه کنگره آمریکا. البته نه داخل خود کتابخونه، بلکه روی درهای برونزی ورودیش. روی این درا نقش دوازده خدا و شخصیت مقدس و تاریخی. از دوازده فرهنگ و فولکلور مختلف که با نوشتار و خیره ارتباط مستقیم دارن به تصویر درومده که. حالا یک یکی میریم سراغشون، قبل از هرجا میایم ایران باستان خودمون.

نقش تهمورس و سایر ایزدان دانش در فرهنگ ایران و جهان

اولین نقش تهمورس هست، به جز اهورامزدهای آفریننده که خدای عقل و خرد هم هست. آنا هیتا و چیستا هم به عنوان دو ایزد بانوی دانش و خرد شناخته میشن. کسانی که با اسطوره های ایرانی آشنا باشن میدونن که این ایزد بانوها سابقشون از آیین میترایی و قبل لذرتشت شروع میشه و حالا بعدا وجودشون توی تاریخ و فرهنگ ایران ادامه پیدا میکنه اما تهمور است. اول باید بدونیم که این تهمورسی که شاهنامه ازش حرف میزنه با تهمورسی که در عوض اومده یه تفاوتای کوچیکی داره حالا ربط تهمورست به خرد و نوشتار چی هست؟ توی افسانه اومده که این تهمور. موراس احریمن و دیو هایی رو اسیر میکنه که به همین خاطر هم بهش لقب دیو بند رو میدن. این دیوها در جای آزادیشون به تهمورس قول میدن که خواندن و نوشتن به زبان های مختلف رو بهش یاد میدهند. بیاین توی بینالنهرین، نیدابا یا نیسابا، ایزد بانوی سومری علم و یادگیری و نوشتار هست ولی نقش که ما اینجا روی این در داریم از نابو یا نبو او هست که برای بابلی ها ایزد خرد و نوشتن داره. بریم یونان باستان، توی پانتئون یا مجموعه خدایان و الههگان یونان و رم برای عقل و خرد. خدا زیاد داریم، مثلا، آتنا خودش یکی از برجسته ترین الههان عقل و دانشه.

یا میوزها، دختران زعوس و به طور مشخص میوز بزرگ کالیوپ که الههی سخنرانی و البته نموزینه الههی حافظه و خاطره اما این هرمس هست که به انسان ها حرف زدن رو یاد میده و به همین خاطر هم نقش اونه که اینجا اومده. ترمز که گفتیم پیام رسان خدایان بوده، وظیفه ترجمه این پیام ها رو هم داشته و خب معمولاً سخنان خود. خوب هم باید بوده باشه تا بتونه این پیام خدایان رو منتقل کنه و به همین خاطر خدا یه کلام و نطق هم گاهی در نظر گرفته می شود. از یونان بین این دوازده شخصیت یه شخصیت دیگر رو هم داریم که البته خدا به حساب نمیومده. کادموس بنیانگذار شهر تپس یا؟ تیبز در یونان هست که در اصل اهل فینیقیه بوده. تاریخ دانان یونانی از جمله هرودوت، کادموس رو کسی میدونن که الف پای فینیقی رو به یونانی ها معرفی میکنه. و توی تبدیلش به حروف الفبای یونانی کمک میکنه، از یونان میریم به مصر. توی مثل تهوت یا اگر بخوایم با تلفظ انگلیسیش بگیم تهوت یه زمانی كاتب خدایان بوده. و گفته میشه اون بوده که خط هیروگلیف رو به مصری ها آموزش داده.

خدایان علم و زبان در اساطیر دنیا

روی این دربرونزی ما نقشه تهوت رو از مصر باستان داریم البته این همتایی معنسش. سه شاد هست که همیشه توی کتب های مصری با یک قلم به دست مشغول نوشتن تاریخ و فرهنگ. اینو هم بگم این دو خدا گاهی یک نفر در نظر گرفته میشدند و گاهی سه شات دختر و یا همسر تهوت تصور میشد به هر صورت این دوتا به عنوان خدایان علم و همینطور زبان شناخته میشدند، از اساتیر نورس و آلمانی. اودین رو روی این درهای برنجی میبینیم. اودین خدای خدایان که الفبا رو خلق نمیکنه بلکه کشفشون میکنه اما اودین برای کسب و ترویج علم که برای یاد گرفتن جادو و طلسم دنبال این الفبا بوده. حالا حتماً در آینده به این داستان هم خواهیم رسید. علاوه بر اودین توی این اساتیر میمیر هم هست که خدای خرده و سر بریده شدش به اودین داوره میده خدای بد از فولکلور ایرلند و سلتها هست به نام اوگما اوگما خدای کلام و زبان و سخنرانی و همینطور مخترع زبان و الفبای گالیسی. یا همون سلتی هست، از ایر آمریکا دو خدا و یک انسان رو توی این نقش ها داریم؟ اول در مورد این انسان حرف بزنیم که یه شخص واقعی هم بوده. سکویا یا اون چیزی که انگلیسی ها صداش میزدن، جورج گیس، مردی بوده از قبیله چروکی.

که میاد و اوایل قرن نوزده، سیستم حجابندی و نوشتاری برای زبان بومی خودش طراحی کنیم. یعنی در حقیقت نوشتن به زبان چروکی رو ابداع میکنه. از قوم مایا اینجا ایتزامنا، آفریننده بزرگ رو داریم که گفته میشه هنر نوشتن رو اختراع کرد. و برای همه چیز توی این دنیا اسم انتخاب کرد. اینجا می رسیم به یه خدا و در حقیقت موجود خیلی جالبه دیگه از قوم ازتک. کتسال کوتل، مار پردار. این کتزال کوتل که حالا اسمش به شکل های مختلف هم تلفظ میشه، بدن یک مار رو داشته که. پوشیده از پرهای رنگارنگ بوده و سرش هم سر یک پرنده بوده. و البته تجسم انسانی هم داشته، یعنی به شکل یک انسان هم در میومده.

خدایان و افسانه های آسیای جنوبی در فرهنگ تاریخی

کاتالکتل علاوه بر خدای آفریننده و خدای باد، خدای نوشتار هم بوده. ما برای قوم مایا. اینو هم بگم به طور کلی اسطوره ها و افسانه های آمریکای جنوبی خیلی خیلی ناشناخته تر و نتیجه پیچیده تر از اساطیر یونان و کشورهای اروپایی هستند و خب این به شخصی برای من خیلی جذابترشون می کنه. حتما یکی از چند اپیزود آینده را وارد این دنیا خواهیم شد. برگردیم سمت شرق آسیا، توی چین کانگزیه رو داریم حالا این شخص از یک طرف یه جنبه تاریخی داره به عنوان مردی که حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح زندگی میکرده و. یک جنبه افسانه ای هم داره که یک مرد با چهار چشم بوده. به هر صورت کانگزیه رو مخترع الفای چینی میدونن. ببینید چین ها مرز شفافی بین پادشاهان و قهرمانان تاریخشون با خدایان و افسانه. اونهاشون قائل نبودن، یعنی مثلا امپراتور زرد که به همین کانگجی دستور میده سیستم نوشتار و اطلاعات که اون موقع با کدگذاری از طریق گره زدن طناب انجام می شد رو عوض کنه علاوه بر این که پادشاه بوده توی فولکلورچین خدا هم در نظر گرفته میشده.

توی مذهب تاو ایسم هم یک شخصیت و خدای دیگه داریم به اسم ون چنگ ونگ. که خدای فرهنگ و ادبیات و دانشمندان و دانشجوان چینی معتقد گاهی بهش متوسل میشه. و ازش کمک میگیرن. از سمت چین میایم به هند اینجا، توی این نقش ها، نقش برهما رو داریم. توی عین هندوئیسم، براحما یا براحما که به اسم پرجاپتی هم شناخته میشد. خدای آفریننده ای بوده که چهار سر و پنج دست داشته. یکی از القاب و تجسم های برحما، واگیشا یا خدای کلام هست. قدیمی ترین متون آریایی توی شبه قاره هند که حدود هزار و هفتصد سال قبل از میلاد نوشته شده خداحافظ: ریگ ودا، یاجور ودا، سام و آتاروا ودا، گفته می شود این چهار کتاب مقدس از از دهان هر یک از این چهار سر به رحما دیکت شده. البته اگه بیایم همین وداها رو مطالعه کنیم به الهه ای بر می خوریم به اسم واک، الهه و تجسم انسانی کلام، که همسر و شریک به رحما هم بوده، هند هم جزو فرهنگهایی است که برای دانش و خرد خدایان زیادی داشته.

خدایان و افسانه های پادکست ساگا

خودگانش بزرگ با سر فیل. سرسباتی، ایزد بانوی هنر و موسیقی و یادگیری و بری حسپتی، معلم، و مشاور خدایان هندو. خب اینها دوازده نقشی بودند که بر روی درهای برونزی کتابخانه جان آدامز کنگره آمریکا به عنوان شخصیت های تر تاثیرگذار بر روی فرهنگ و ادبیات دنیا قرار دارند. البته توی فرهنگ ها و فولکلورهای دیگه هم باز خداییانی از این دست داریم مثلا توی ژاپن و مذهب چین. این تو تنجن رو داریم یا در غرب آفریقا انکبوتی به اسم آنانسی. در هر صورت خودتون میتونید در مورد هرکدومشون خواستید بیشتر تحقیق کنید و یا صبر کنید در اپیزود های آینده توی پادکست ساگا. در موردشون بیشتر صحبت میکنیم، حالا شاید بپرسید پس خودتو برای ساختن پادکست از کدوم یکی از این خدایان کمک میگی؟ که خب جواب من هیچ کدوم هست. ولی اگه بخوام از بین اینا یکی انتخاب کنم، احتمالاً آناهیتا و همتای یونانیش آتنا گزینه من است. هی (مذکر) چیزی که شنیدید، سومین مینی اپیزود پادکست ساگا بود که در اون سعی کردیم خدای پادکست رو توی فرهنگ های مختلف پیدا کنیم.

پادکست ساگا رو می تونید علاوه بر کانال تلگرام و سانت کلود بر روی آی تیونز و گوگل پاکت شنوتو و یا هر پلتفرم دیگه ای که از اون پادکست میشنوید پیدا کنید. برای پیدا کردن این پادکست هم میتونید. کلمه گلوسین یا رو توی این اپلیکیشن ها و سایت ها تلاش کنید. ممنونم از اینکه ساگا رو میشنوید و به دوستانتون که به اساتید و افسانه ها علاقه دارن معرفی میکنید. و از طرف من، تا داستان بعد. داستانتون خوش و خدای پادکست نگه دارتون.